سرطان پوست: انواع، روش‌های پیشگیری، علائم، غربالگری

چگونه متوجه بشوم سرطان پوست مرا تهدید می‎کند؟ نشانه‌های سرطان پوست چیست؟ سرطان پوست بیشتر در کدام بخش‌های بدن ایجاد می‌شود؟ غربالگری سرطان پوست به چه شکلی است؟ همراه زیست لاین باشید تا با علائم،  روش‌های پیشگیری و کاهش ریسک برای ابتلا به سرطان پوست آشنا شوید.

سرطان پوست رشد غیرطبیعی سلول‌های پوست است و به طور کلی در مناطقی که در معرض آفتاب هستند ایجاد می‌شود، اما در مناطقی که به طور معمول در معرض آفتاب قرار نمی‌گیرند نیز می‌تواند ایجاد شود.

دو دسته اصلی از سرطان‌های پوست کدامند؟

1)   سرطان کراتینوسیت

دسته اول سرطان‌های سلول‌های لایه بازال و سنگفرشی پوست هستند. اینها رایج‌ترین انواع سرطان پوست هستند و به احتمال زیاد در مناطقی از بدن که بیشترین آفتاب را دریافت می‌کنند، مانند سر و گردن، ایجاد می‌شوند.این نوع سرطان کمتر از سایر انواع سرطان پوست گسترش یافته و تهدید کننده زندگی می‌شوند؛ اما در صورت عدم درمان، می‌توانند بزرگتر شده و به سایر قسمت‌های بدن سرایت کنند.

2)   ملانوم

دسته دوم سرطان‌های پوست، ملانوم است. این نوع سرطان از سلول‌هایی ایجاد می‌شود که به پوست شما رنگ می‌دهند. این سلول‌ها به عنوان ملانوسیت شناخته می‌شوند. خال‌های خوش‌خیم تشکیل شده توسط ملانوسیت‌ها می‌توانند سرطانی شوند.آنها می‌توانند در هر جایی از بدن ایجاد شوند. در مردان، این خال‌ها بیشتر روی سینه و پشت ایجاد می‌شوند و در خانم‌ها این خال‌ها بیشتر روی پاها ایجاد می‌شوند.

در صورت شناسایی و درمان زود هنگام بسیاری از ملانوم‌ها قابل درمان هستند. در صورت عدم درمان، آنها می‌توانند به سایر قسمت‌های بدن سرایت کرده و درمان آن دشوارتر می‌شود. ملانوم‌ها بیشتر از سرطان‌های سلولهای بازال و سنگفرشی پوست گسترش می‌یابند.

علائم سرطان پوست چیست؟

سرطان‌های پوست همه یکسان نیستند، و ممکن است علائم زیادی ایجاد نکنند. تغییرات غیرمعمول در پوست شما می‌تواند زنگ خطری برای انواع مختلف سرطان باشد. هوشیاری نسبت به تغییرات پوست ممکن است به شما کمک کند زودتر سرطان را تشخیص دهید.

مراقب علائم زیر باشید، از جمله:

•      ضایعات پوستی: یک خال جدید، رشد غیرمعمول، برآمدگی، زخم، پوسته پوسته، یا لکه تیره‌ای که ایجاد شده و از بین نمی‌رود.

•      عدم تقارن: دو نیمه ضایعه یا خال یکسان و مشابه نیستند.

•      حاشیه: ضایعات دارای لبه‌های ناصاف و ناهموار هستند.

•      رنگ: این لکه دارای رنگ غیرمعمول مانند سفید، صورتی، سیاه، آبی، یا قرمز است.

•      قطر: لکه بزرگتر از یک چهارم اینچ، یا به اندازه پاک کن مداد است.

•      در حال رشد: می‌توانید تشخیص دهید که خال در حال تغییر اندازه، رنگ، یا شکل است.

علل سرطان پوست چیست؟

هر دو نوع سرطان پوست زمانی اتفاق می‌افتند که جهش در DNA سلول‌های پوستی ایجاد شود. این جهش‌ها باعث رشد غیرقابل کنترل سلول‌های پوستی و تشکیل توده‌ای از سلول‌های سرطانی می‌شوند.

سرطان سلول‌های بازال پوست توسط اشعه ماوراء بنفش (UV) خورشید یا تخت‌های برنزه ایجاد می‌شود. اشعه ماوراء بنفش می‌تواند به DNA داخل سلول‌های پوست آسیب برساند و باعث رشد غیرمعمول سلول شود. سرطان سلول‌های سنگفرشی پوست نیز در اثر قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش ایجاد می‌شود.

سرطان سلولهای سنگفرشی پوست همچنین می‌تواند پس از مواجهه طولانی مدت با مواد شیمیایی مولد سرطان ایجاد شود که می‌تواند در جای سوختگی یا زخم ایجاد شود و همچنین ممکن است توسط برخی از انواع ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد شود.

علت ملانوم مشخص نیست. بیشتر خال‌ها به ملانوم تبدیل نمی‌شوند و محققان مطمئن نیستند که چرا بعضی از آنها ایجاد می‌شوند. مانند سرطان‌های سلولهای بازال و سنگفرشی پوست، ملانوم می‌تواند توسط اشعه UV ایجاد شود؛ اما ملانوم‌ها می‌توانند در قسمت‌هایی از بدن شما که به طور معمول در معرض نور خورشید قرار ندارند، ایجاد شوند.

چگونه تشخیص سرطان پوست صورت می‌گیرد؟

اگر لکه‌ها یا تومورهای (رشدهای) مشکوکی در پوست خود دارید، یا متوجه تغییراتی در لکه‌های موجود یا رشد آنها شدید، به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک پوست شما را معاینه می‌کند یا شما را برای تشخیص به متخصص ارجاع می‌دهد.

پزشک یا متخصص احتمالا شکل، اندازه، رنگ، و بافت ناحیه مشکوک روی پوست شما را بررسی می‌کنند. آنها همچنین از نظر پوسته پوسته شدن، خونریزی، یا بخش‌های خشک بررسی خواهند کرد. اگر پزشک شما احتمال سرطانی بودن بدهد، ممکن است نمونه‌برداری کند.

در طی این روش ایمن و ساده، آنها ناحیه مشکوک یا بخشی از آن را برداشته و برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می‌کنند که می‌تواند در صورت ابتلا شما به سرطان پوست به آنها کمک کند تا متوجه شوند.

اگر مبتلا به سرطان پوست هستید، ممکن است نیاز به آزمایشات اضافی داشته باشید تا بدانید که پیشرفت آن چقدر است. برنامه درمانی پیشنهادی به شما به نوع و مرحله سرطان پوست و همچنین سایر عوامل بستگی دارد.

چگونه غربالگری سرطان پوست را انجام دهیم؟

غربالگری سرطان پوست توسط متخصص پوست شما یک روش سریع و آسان است. از شما خواسته می‌شود لباس‌هایتان را تا لباس زیر خود درآورید و روپوش نازک و کاغذی بپوشید.

وقتی پزشک به اتاق می‌آید، آنها با توجه به هر خال یا لکه غیرمعمول، هر اینچ از پوست شما را بررسی می‌کنند. در صورت مشاهده هر مورد مشکوک، در این مرحله مراحل بعدی را با شما در میان می‌گذارند.

تشخیص به موقع بهترین راه برای اطمینان از درمان موفقیت‌آمیز سرطان پوست قبل از پیشرفت بیشتر است. برخلاف سایر اعضای بدن، پوست شما همیشه در معرض دید شما است. این بدان معناست که می‌توانید به طور فعالانه علائم تغییرات، لکه‌های غیرمعمول، یا بدتر شدن علائم را شناسایی کنید.

شما می‌توانید یک برنامه خودآزمایی را دنبال کنید که به شما کمک می‌کند تا همه قسمتهای بدن خود را بررسی کنید، حتی قسمتهایی که در معرض آفتاب نیستند. ملانوم به خصوص در مناطقی که معمولاً در معرض آفتاب نیستند مستعد رشد است. بنابراین مهم است که مکان‌هایی مانند سر و گردن و همچنین بین انگشتان پا و کشاله ران خود را بررسی کنید.خودآزمایی سرطان پوست کمتر از 10 دقیقه طول می‌کشد.

مراحل سرطان پوست چیست؟

برای تعیین مرحله یا شدت سرطان پوست، پزشک اندازه تومور، گسترش به غدد لنفاوی، و گسترش به سایر قسمتهای بدن را در نظر می‌گیرد.

سرطان‌های پوست جهت مرحله‌بندی به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند: سرطان پوست غیر ملانوم و ملانوم.

سرطان‌های پوستی غیر ملانوم شامل سرطان سلول‌های بازال و سنگفرشی هستند.

•      مرحله 0: سلول‌های غیرطبیعی خارج از لایه بیرونی پوست، یعنی اپیدرم گسترش پیدا نکرده‌اند.

•      مرحله 1: سرطان ممکن است به لایه بعدی پوست، یعنی درم گسترش یافته باشد، اما بیش از دو سانتیمتر نیست.

•      مرحله 2: تومور بزرگتر از دو سانتیمتر است، اما به قسمت‌های مجاور یا غدد لنفاوی گسترش نیافته است.

•      مرحله 3: سرطان از تومور اولیه به بافت یا استخوان مجاور گسترش یافته، و بزرگتر از سه سانتیمتر است.

•      مرحله 4: سرطان فراتر از محل تومور اولیه به غدد لنفاوی و استخوان یا بافت گسترش یافته است. تومور همچنین بزرگتر از سه سانتیمتر است.

مراحل ملانوم شامل موارد زیر هستند:

•      مرحله 0: این نوع سرطان پوست غیر تهاجمی به زیر اپیدرم نفوذ نکرده است.

•      مرحله 1:  سرطان ممکن است به لایه دوم پوست، یعنی درم گسترش یافته باشد، اما همچنان کوچک است.

•      مرحله2: سرطان فراتر از محل اصلی تومور گسترش نیافته است، اما بزرگ‌تر، ضخیم‌تر، و ممکن است علائم یا نشانه‌های دیگری داشته باشد. این موارد شامل پوسته پوسته شدن و خونریزی شدن است.

•      مرحله 3: سرطان به غدد لنفاوی یا پوست یا بافت مجاور گسترش یا متاستاز یافته است.

•      مرحله 4: پیشرفته‌ترین مرحله ملانوم. مرحله 4 نشانه‌ای است که سرطان فراتر از تومور اولیه گسترش یافته و در غدد لنفاوی، اندام‌ها، یا بافت‌های دور از محل اصلی خود نشان داده می‌شود.

هنگامی که سرطان پس از درمان بازگشت می‌کند، آن را سرطان عودکننده پوست می‌نامند. در هر کسیکه سرطان پوست تشخیص داده شده و تحت درمان قرار گرفته باشد، در معرض خطر عود مجدد سرطان است. این امر مراقبت‌های بعدی و خودآزمایی را از اهمیت بیشتری برخوردار می‌کند.

چگونه از ابتلا به سرطان پوست جلوگیری کنیم؟

برای کاهش خطر ابتلا به سرطان پوست، از قرار دادن پوست در معرض نور خورشید و سایر منابع اشعه ماوراء بنفش برای مدت زمان طولانی خودداری کنید. مثلا:

•      از تخت‌های برنزه و لامپهای خورشیدی خودداری کنید.

•      از قرار گرفتن در معرض آفتاب در زمان شدیدترین تابش آن، از ساعت 10 صبح تا 4 بعدازظهر، از طریق ماندن در خانه یا قرار گرفتن در سایه، خودداری کنید.

•      حداقل 30 دقیقه قبل از رفتن به خارج از منزل، ضد آفتاب و بالم لب با ضریب محافظت در برابر آفتاب (SPF) 30 یا بالاتر را روی مناطق در معرض آفتاب بمالید و مرتباً آن را تجدید کنید.

•      در ساعاتی از روز که بیرون هستید، از کلاه لبه‌دار و پارچه‌های خشک، تیره استفاده کنید.

•      از عینک آفتابی استفاده کنید که 100 درصد از UVB و UVA محافظت می‌کند.

همچنین مهم است که به طور منظم پوست خود را برای تغییراتی مانند تومور یا لکه‌های جدید بررسی کنید. در صورت مشاهده موارد مشکوک به پزشک خود اطلاع دهید.

اگر به سرطان پوست مبتلا شدید، شناسایی و درمان زودهنگام آن می‌تواند به بهبود شما کمک کند.

عوامل خطر سرطان پوست چیست؟

برخی عوامل خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهند. به عنوان مثال، احتمال ابتلا به سرطان پوست بیشتر می‌شود، اگر:

•      سابقه خانوادگی سرطان پوست داشته باشید؛

•      در معرض مواد خاصی، مانند ترکیبات آرسنیک، رادیوم، قیر و... قرار بگیرید؛

•      در معرض اشعه قرار بگیرید، به عنوان مثال در طی درمانهای خاص آکنه یا اگزما؛

•      بیش از حد یا محافظت نشده در معرض اشعه ماوراء بنفش خورشید، لامپ‌های برنزه کننده، تخت‌های برنزه کردن، یا منابع دیگر، قرار بگیرید؛

•      در آب و هوای آفتابی، گرم، یا در ارتفاع زیاد زندگی کنید یا به تعطیلات بروید؛

•      مرتباً در فضای باز کار کنید؛

•      سابقه آفتاب سوختگی شدید داشته باشید؛

•      خال‌های متعدد، بزرگ، یا نامنظم داشته باشید؛

•      پوستی کم رنگ یا کک و مکی داشته باشید؛

•      پوستی داشته باشید که به راحتی دچار آفتاب سوختگی می‌شود یا برنزه نمی‌شود؛

•      موهای بور یا قرمز طبیعی داشته باشید؛

•      چشمان آبی یا سبز داشته باشید؛

•      سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشید، مثلاً به دلیل HIV؛

•      پیوند اعضا انجام داده باشید و از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده کنید؛

عوارض سرطان پوست چیست؟

عوارض بالقوه سرطان پوست عبارتند از:

•      عود، در صورت بازگشت سرطان شما؛

•      عود موضعی، که سلول‌های سرطانی به بافت‌های اطراف گسترش می‌یابند؛

•      متاستاز، که سلول‌های سرطانی به عضلات، اعصاب، یا سایر اندام‌های بدن سرایت می‌کنند؛

اگر به سرطان پوست مبتلا شده‌اید، در معرض خطر مجدد ابتلا به آن در مکان دیگری هستید. اگر سرطان پوست شما بازگشت کند، گزینه‌های درمانی شما به نوع، محل، و اندازه سرطان، و سلامت و سابقه قبلی درمان سرطان پوست شما بستگی دارد.

چگونه پزشک متخصص انتخاب کنیم؟

در انجام یک رویه یا پروسیجر زیبایی، چه جراحی و چه غیر جراحی، می‌توان انتخاب صحیح پزشک را مهم‌ترین عامل رضایت و موفقیت از آن پروسیجر زیبایی دانست. گاهی ممکن است ما تمایل به انجام یک رویه زیبایی داشته باشیم و با مراجعه به پزشک متخصص متوجه شویم که اصلاً گزینه مناسبی برای آن روش نیستیم.

احتمالاً در مسیر جستجو و انتخاب پروسیجر مورد نظرمان با نام چند پزشک آشنا خواهیم شد؛ باید اطلاعات مربوط به تخصص آن پزشکانِ محترم را فقط از طریق سامانه جستجوی اعضاء نظام پزشکی  استعلام بگیریم زیرا هنوز هیچ منبع رسمی دیگری در ایران وجود ندارد که به صورت صحیح تخصص‌های دقیق پزشکان محترم در آن ذکر شده باشد.

به یاد داشته باشیم که امن‌ترین محل برای استعلام تخصص درمانگران محترم از همین سامانه است. پروفایل‌های شبکه‌های اجتماعی و عناوین درج شده در آن‌ها، وب‌سایت‌ها و عناوین درج شده در آن‌ها، حتی در وب‌سایت زیست‌لاین و ... منبع جامع و مناسبی برای استعلام تخصص صحیح پزشکان نیستند. به عنوان مثال ممکن است ما در روندِ انتخاب پروسیجر زیباییمان متمایل شویم از فردی که پزشک زیبایی است کمک بگیریم اما زمانی که اطلاعات ایشان را در سازمان نظام پزشکی استعلام بگیریم عنوان دیگری را مشاهده کنیم؛ زیرا هنوز در ایران تخصصی به نام پزشک زیبایی وجود ندارد و عنوان پزشک زیبایی همسو با مدارک دانشگاهی نیست.

پس خواهشمندیم برای استعلام نام پزشک و تخصص ایشان به سامانه جستجوی اعضاء نظام پزشکی مراجعه کنید.

بررسی مداوم وضع ظاهری چیست و چگونه می‌توان آن را کنترل کرد؟

• 1403/07/01