اختلال اضطراب اجتماعی: علائم، علل ابتلا، درمان و تشخیص
شاید همه ما هنگام حضور در موقعیتهای جدید یا زمان تعامل با افراد غریبه، دچار اضطراب شویم اما افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، در بسیاری از موقعیتهای اجتماعی دچار ترس و اضطراب میشوند و دائم نگران ارزیابی دیگران در مورد خود هستند. اگر تمایل دارید با علائم، دلایل و روشهای درمان این اختلال، بیشتر آشنا شوید، این مقاله را مطالعه کنید.
اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟
اختلال اضطراب اجتماعی که گاهیاوقات با نام هراس اجتماعی نیز شناخته میشود، نوعی اختلال اضطرابی است که باعث ترس شدید از حضور در محیطهای اجتماعی میشود. صحبت با مردم، ملاقات با افراد جدید و شرکت در دورهمیها برای افراد مبتلا به این اختلال مشکل است. آنها از قضاوت دیگران یا زیرنظربودن میترسند. ممکن است بدانند که ترسشان غیرمنطقی یا نامعقول است، اما احساس میکنند نمیتوانند بر آن غلبه کنند.اضطراب اجتماعی با کمرویی تفاوت دارد. کمرویی معمولاً کوتاهمدت است و زندگی فرد را مختل نمیکند؛ اما اضطراب اجتماعی، پایدار و ناتوانکننده است و میتواند توانایی فرد را در موارد زیر تحتتأثیر قرار دهد:
- کار کردن
- حضور در مدرسه
- ایجاد روابط نزدیک با افرادی خارج از خانواده اصلی
علائم اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟
تعامل اجتماعی ممکن است باعث بروز علائم جسمانی زیر شود:
- قرمز شدن
- حالتتهوع
- تعریق زیاد
- لرزیدن
- مشکل در صحبتکردن
- سرگیجه یا منگی
- افزایش ضربان قلب
علائم روانشناختی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- موقعیتهای اجتماعی بهشدت نگرانشان میکند؛
- روزها یا هفتهها قبل از یک رویداد، نگران آن هستند؛
- سعی میکنند از حضور در موقعیتهای اجتماعی اجتناب کنند یا اگر مجبور بودند حاضر باشند، خود را دور از چشم دیگران مخفی کنند؛
- نگراناند که کاری خجالتآور در حضور دیگران انجام دهند؛
- نگراناند که دیگران متوجه استرس و اضطراب آنها شوند؛
- برای مواجهه با موقعیتهای اجتماعی به الکل نیاز دارند؛
- به دلیل اضطراب، در مدرسه یا محل کار حاضر نمیشوند.
طبیعی است که گاهی احساس اضطراب کنید. با این حال، وقتی دچار هراس اجتماعی هستید، دائماً میترسید که توسط دیگران قضاوت شوید یا در مقابل آنها تحقیر شوید. ممکن است از همه موقعیتهای اجتماعی اجتناب کنید، از جمله:
- پرسیدن سؤال
- مصاحبه شغلی
- خریدکردن
- استفاده از سرویسهای بهداشتی عمومی
- صحبت از طریق تلفن
- غذاخوردن در انظار عمومی.
علائم اضطراب اجتماعی ممکن است در همه شرایط بروز نکند. احتمال دارد اضطراب محدود یا انتخابی داشته باشید. به عنوان مثال، شاید علائم فقط هنگامی رخ دهد که در مقابل مردم غذا میخورید یا با غریبهها صحبت میکنید. اگر مبتلا به نوع شدید آن باشید، علائم میتواند در همه موقعیتهای اجتماعی بروز یابد.
چه عواملی باعث ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی میشود؟
علت دقیق هراس اجتماعی ناشناخته است. با این حال، پژوهشهای فعلی این نظریه را تأیید میکنند که ناشی از ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی است. تجارب منفی نیز ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند، از جمله:
- مورد آزارواذیت همسن و سالها قرارگرفتن
- درگیریهای خانوادگی
- سوءاستفاده جنسی
ناهنجاریهای جسمانی مانند عدم تعادل سروتونین ممکن است در بروز این اختلال نقش داشته باشد. سروتونین مادهای شیمیایی است که به تنظیم خلقوخو کمک میکند. بیشفعالی آمیگدال (یا بادامه مغز، ساختاری در مغز که پاسخ به ترس، احساسها یا افکار مرتبط با اضطراب را کنترل میکند) نیز ممکن است باعث این نوع اختلال شود. ممکن است اختلالهای اضطرابی ارثی باشد. با این حال، پژوهشگران مطمئن نیستند که آنها واقعاً با عوامل ژنتیکی مرتبط هستند یا خیر. بهعنوان مثال، ممکن است کودک با یادگیری رفتار یکی از والدین خود که اختلال اضطرابی داشته، دچار نوعی اختلال اضطرابی شود. همچنین احتمال دارد کودکانی که والدین یا مراقبانی سلطهجو یا بیشازحد حمایتگر دارند، دچار اختلالهای اضطرابی شوند.
تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی
هیچ آزمایش پزشکی برای تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی وجود ندارد. ارائهدهندگان خدمات سلامت از توصیفهای شما درباره علائم خود، هراس اجتماعی را تشخیص میدهند. همچنین میتوانند پس از بررسی برخی از الگوهای رفتاری، هراس اجتماعی را تشخیص دهند. در هنگام ملاقات، متخصص از شما میخواهد علائم خود را توضیح دهید و در مورد موقعیتهایی که باعث بروز علائم میشوند صحبت کنید. معیارهای ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی شامل موارد زیر هستند:
- ترس دائمی از موقعیتهای اجتماعی به دلیل ترس از تحقیر یا شرمندگی؛
- احساس اضطراب یا وحشت قبل از تعامل اجتماعی؛
- درک غیرمنطقی بودن ترسها؛
- اضطرابی که زندگی روزمره را مختل میکند.
درمان اختلال اضطراب اجتماعی
انواع مختلفی از درمان برای اختلال اضطراب اجتماعی وجود دارد. نتایج درمان در افراد مختلف متفاوت است. برخی از افراد فقط به یک نوع درمان نیاز دارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به بیش از یک مورد نیاز داشته باشند. ممکن است برای درمان به یک متخصص سلامت روان معرفی شوید. گاهیاوقات، امکان دارد به شما توصیه شود برای درمان علائم، دارو مصرف کنید.
گزینههای درمانی برای اختلال اضطراب اجتماعی عبارتاند از:
رفتاردرمانی شناختی
این روش درمانی به شما کمک میکند یاد بگیرید که چگونه اضطراب را از طریق فنون آرامسازی خود و تنفس کنترل کنید و افکار منفی را با افکار مثبت جایگزین کنید.
مواجههدرمانی
این نوع درمان به شما کمک میکند تا به جای اجتناب از موقعیتهای اجتماعی، بهتدریج با آنها روبهرو شوید.
گروهدرمانی
این روش درمانی به شما کمک میکند مهارتها و فنون اجتماعی لازم برای تعامل با افراد در محیطهای اجتماعی را فرا بگیرید. حضور در گروهی که سایر اعضای آن، ترسی مشابه ترس شما دارند، میتواند باعث شود کمتر احساس تنهایی کنید. گروهدرمانی به شما فرصت میدهد مهارتهای جدید خود را از طریق نقشآفرینی تمرین کنید.
درمانهای خانگی شامل موارد زیر هستند:
پرهیز از مصرف کافئین
غذاهایی مانند قهوه، شکلات و نوشابه، محرک هستند و ممکن است اضطراب را افزایش دهند.
خواب کافی
توصیه میشود حداقل هشت ساعت خواب شبانه داشته باشید. کمبود خواب میتواند اضطراب را افزایش دهد و علائم هراس اجتماعی را بدتر کند.
اگر وضعیت شما با درمان و تغییر سبک زندگی بهبود نیابد، احتمال دارد متخصص سلامت داروهایی برای درمان اضطراب و افسردگی تجویز کند. این داروها اختلال اضطراب اجتماعی را درمان نمیکنند اما میتوانند علائم و عملکرد شما در زندگی روزمره را بهبود بخشند. ممکن است بهبود علائم تا سه ماه طول بکشد.
متخصص تجویز دارو را با دوز پایین شروع میکند و بهتدریج آن را افزایش میدهد تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری کند.
موارد زیر از شایعترین عوارض جانبی چنین داروهایی هستند:
- بیخوابی
- افزایش وزن
- ناراحتی معده
- فقدان میل جنسی
در مورد مزایا و عوارض هر یک از روشهای درمانی با متخصص سلامت روان صحبت کنید.
اثربخشی درمان اختلال اضطراب اجتماعی
طبق گزارش انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا، حدود 36درصد از افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی، حداقل 10 سال پس از زندگی با علائم این اختلال به متخصص سلامت مراجعه میکنند.
ممکن است افراد مبتلا به هراس اجتماعی برای مقابله با اضطراب ناشی از تعامل اجتماعی، به مواد مخدر و الکل روی بیاورند. اگر هراس اجتماعی درمان نشود، میتواند منجر به پیامدهای پرخطر دیگری شود، از جمله:
- سوءمصرف الکل و مواد مخدر
- تنهایی
- افکار خودکشی
پیشآگهی درمانی اختلال اضطراب اجتماعی خوب است. رواندرمانی، تغییر سبک زندگی و مصرف دارو میتواند به بسیاری از افراد کمک کند در موقعیتهای اجتماعی با اضطراب خود مقابله کنند و در چنین موقعیتهایی، عملکردی مناسب داشته باشند.
نباید اجازه دهید هراس اجتماعی، افسار زندگی شما را به دست بگیرد. گرچه ممکن است هفتهها یا ماهها طول بکشد، رواندرمانی، مصرف دارو یا ترکیبی از هر دو میتواند به شما کمک کند تا در موقعیتهای اجتماعی احساس آرامش و اطمینان بیشتری داشته باشید.
با روشهای زیر، با ترسهایتان مقابله کنید:
- محرکهایی را که باعث میشوند نگران شوید یا احساس کنید کنترل اوضاع از دستتان خارج شده، شناسایی کنید
- فنون آرامسازی و تنفس را تمرین کنید
- داروهایتان را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
منابع
- Social Anxiety Disorder
https://www.healthline.com/health/anxiety/social-phobia