بیهوشی عمومی چیست؟
بیهوشی عمومی دارویی است که قبل از عمل‌های جراحی که نیاز به قرار گرفتن در یک حالت شبیه خواب عمیق دارند به شما داده می‌شود. این دارو در مراحل مختلفی تجویز می‌شود یعنی قبل از شروع جراحی و سپس در طول جراحی برای حفظ حالت خواب.
در این حالت، شما نمی‌توانید هیچ‌کدام از کارهایی که جراح انجام می‌دهد را احساس کنید. این خواب عمیق معمولاً برای جراحی‌های بزرگ استفاده می‌شود اما ممکن است برای موارد دیگر نیز به کار رود. به عنوان مثال، کودکانی که نمی‌توانند برای مدت طولانی بی‌حرکت بمانند یا در طول یک عمل دندانپزشکی پیچیده همکاری کنند، ممکن است به بیهوشی عمومی نیاز داشته باشند.
بیهوشی عمومی توسط یک متخصص بیهوشی – پزشکی که در زمینه بیهوشی تخصص دارد –تجویز می‌شود. این افراد در تمام مدت عمل جراحی در اتاق عمل همراه شما می‌مانند تا مطمئن شوند در حالت خواب باقی می‌مانید و دارویی برای معکوس کردن اثر بیهوشی پس از پایان جراحی به شما بدهند.
بیهوشی عمومی در مقایسه با بی‌حسی منطقه‌ای
بیهوشی عمومی تمام بدن شما را در حالت خواب عمیق قرار می‌دهد در حالی که بی‌حسی منطقه‌ای فقط بخش خاصی از بدن را بی‌حس می‌کند، مثلاً از کمر به پایین. در حالی که در زمان استفاده از بی‌حسی منطقه‌ای شما معمولاً به خواب نمی‌روید ولی پزشک ممکن است دارویی برای آرامش به شما بدهد.
مواردی که ممکن است بی‌حسی منطقه‌ای دریافت کنید:
- زایمان (طبیعی یا سزارین)
- جراحی تعویض مفصل ران یا زانو
- جراحی‌های دیگر روی دست، بازو، پا یا پاها
بیهوشی عمومی در مقایسه با بی‌حسی موضعی
در حالی که بی‌حسی منطقه‌ای فقط بخش خاصی از بدن را بی‌حس می‌کند، با بی‌حسی موضعی تفاوت دارد. بی‌حسی موضعی هدف‌مندتر است. برای مثال، دندانپزشک بی‌حسی موضعی را به لثه شما تزریق می‌کند تا قبل از پر کردن یا کشیدن دندان آن را بی‌حس کند، یا پزشک ممکن است در اطراف یک بریدگی عمیق قبل از بخیه زدن، بی‌حسی تزریق کند.
بیهوشی عمومی در مقایسه با آرام‌بخشی
آرام‌بخشی روشی برای کمک به آرامش شما است تا پزشک بتواند برخی از اقدامات را بدون ایجاد ناراحتی زیاد انجام دهد. آرام‌بخشی اغلب برای کولونوسکوپی یا برخی انواع نمونه‌برداری استفاده می‌شود. ممکن است با دریافت داروی آرام‌بخش به خواب بروید یا بیدار بمانید اما در حالت آرامش زیادی خواهید بود.
روند بیهوشی عمومی
بیهوشی عمومی با قطع سیگنال‌های عصبی در مغز و بدن شما کار می‌کند. این دارو از پردازش درد و به یادآوری اتفاقات جراحی در مغز شما جلوگیری می‌کند. قبل از جراحی، بیهوشی از طریق تزریق وریدی که به یک رگ در دست یا بازوی شما وصل می‌شود، داده می‌شود. ممکن است همچنین گاز بیهوشی را از طریق ماسک تنفس کنید. باید طی چند دقیقه به خواب بروید.
پس از به خواب رفتن، پزشک ممکن است یک لوله از طریق دهان به نای شما وارد کند. این لوله اطمینان حاصل می‌کند که در طول جراحی اکسیژن کافی دریافت می‌کنید. پیش از این، دارویی برای شل کردن عضلات گلوی شما داده می‌شود. شما هیچ احساسی هنگام وارد شدن لوله نخواهید داشت.
در طول جراحی، تیم بیهوشی موارد زیر و سایر عملکردهای بدنی را بررسی خواهد کرد:
- تنفس
- دما
- ضربان قلب
- فشار خون
- سطح اکسیژن خون
- سطح مایعات
تیم پزشکی از این اندازه‌گیری‌ها برای تنظیم داروها یا ارائه مایعات یا خون بیشتر در صورت نیاز استفاده می‌کند. همچنین آنها مطمئن می‌شوند که شما برای کل دوره عمل جراحی خواب و بدون درد می‌مانید.
پس از جراحی، پزشک داروهای بیهوشی را متوقف خواهد کرد. شما به اتاق ریکاوری منتقل می‌شوید، جایی که به تدریج بیدار خواهید شد. پزشکان و پرستاران اطمینان حاصل خواهند کرد که دردی ندارید و مشکلی از جراحی یا بیهوشی ندارید.
داروهای بیهوشی عمومی
داروهای بیهوشی عمومی از طریق وریدی (IV) و یا استنشاقی (تنفسی) تجویز می‌شوند. معمولاً هر دو روش به صورت همزمان استفاده می‌شوند.
رایج‌ترین داروهای وریدی مورد استفاده در بیهوشی عمومی عبارتند از:
- اتومیدات: یک داروی بسیار کوتاه‌اثر است که برای القای بیهوشی عمومی تجویز می‌شود. این دارو نمی‌تواند شما را در حالت خواب نگه دارد.
- کتامین: می‌تواند به تنهایی برای بیهوشی استفاده شود، به‌ویژه در پروسه‌های کوتاه. همچنین در اشکال دیگر برای تسکین درد، آرام‌بخشی و موارد دیگر موجود است.
- پروپوفول: این دارو برای بیهوشی استفاده می‌شود و همچنین خاصیت آرام‌بخشی دارد. پروپوفول حالت خواب عمیق را ایجاد کرده و شما را در این حالت نگه می‌دارد.
احتمالاً در کنار اتومیدات، کتامین یا پروپوفول، داروهای دیگری نیز به شما داده می‌شود تا اثر آنها بهتر یا طولانی‌تر شود. برخی از رایج‌ترین داروهای تکمیلی شامل اپیوئیدها (مسکن‌های قوی)، لیدوکائین و میدازولام هستند.
داروهای استنشاقی مورد استفاده در بیهوشی عمومی عبارتند از:
- دسفلوران: برای القای بیهوشی یا حفظ آن در طول جراحی استفاده می‌شود.
- هالوتان: امروزه به دلیل ایجاد عوارض جانبی مختلف کمتر استفاده می‌شود.
- ایزوفلوران: یکی دیگر از داروهای استنشاقی برای بیهوشی است، اما به دلیل بوی قوی‌اش کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- نیتروس اکساید: که به عنوان "گاز خنده" شناخته می‌شود، ضعیف‌ترین داروی استنشاقی مورد استفاده در بیهوشی است. این دارو به تنهایی نمی‌تواند شما را به حالت خواب عمیق ببرد و باید همراه با سایر داروهای قوی‌تر استفاده شود.
- سووفلوران: هم برای القا و هم برای حفظ بیهوشی به کار می‌رود.
مراحل بیهوشی عمومی
پیش از آنکه دستگاه‌هایی برای بررسی علائم حیاتی در طول بیهوشی عمومی وجود داشته باشد، پزشکان از یک سیستم نظارتی برای ایمن نگه‌داشتن بیماران استفاده می‌کردند. این سیستم به چهار مرحله تقسیم شده است:
- مرحله اول: القا
این مرحله از زمانی که اولین دارو تجویز می‌شود تا زمانی که به خواب می‌روید ادامه دارد. در این حالت آرام هستید، اما برای مدتی قادر به صحبت کردن خواهید بود. تنفس شما آهسته و منظم است و حس درد را از دست می‌دهید. - مرحله دوم: هیجان یا هذیان
این مرحله ممکن است خطرناک باشد، بنابراین متخصص بیهوشی سعی می‌کند شما را هرچه سریع‌تر از این مرحله عبور دهد. در این مرحله ممکن است حرکات غیرقابل‌کنترل، ضربان قلب سریع و تنفس نامنظم داشته باشید. احتمال استفراغ وجود دارد که ممکن است باعث خفگی یا قطع تنفس شود. - مرحله سوم: بیهوشی جراحی
در این مرحله، جراحی می‌تواند انجام شود. حرکات چشمان شما متوقف می‌شود، ماهیچه‌ها کاملاً شل می‌شوند و ممکن است بدون کمک دستگاه‌ها قادر به تنفس نباشید. متخصص بیهوشی شما را تا پایان جراحی در این مرحله نگه می‌دارد. - مرحله چهارم: بیش‌دوز
اگر بیش از حد بیهوشی دریافت کنید، مغز شما دستور کارکرد قلب و ریه‌ها را متوقف می‌کند. این حالت با فناوری مدرن نادر است، اما می‌تواند کشنده باشد.
چه زمانی بیهوشی عمومی دریافت می‌کنید؟
پزشک ممکن است در شرایط زیر بیهوشی عمومی را برای شما تجویز کند:
- اگر جراحی شما چندین ساعت یا بیشتر طول بکشد.
- اگر جراحی بر روی تنفس شما تأثیر بگذارد.
- اگر جراحی ناحیه وسیعی از بدن شما را درگیر کند.
- اگر جراحی مربوط به یک عضو حیاتی مانند قلب یا مغز باشد.
- اگر در طول جراحی خون زیادی از دست بدهید.
آمادگی برای بیهوشی عمومی
پیش از جراحی، پزشک و متخصص بیهوشی با شما ملاقات می‌کنند تا روند جراحی را توضیح دهند و شما بدانید چه انتظاری داشته باشید. متخصص بیهوشی سوالاتی از شما می‌پرسد:
- آیا بیماری خاصی دارید؟
- چه داروهایی مصرف می‌کنید (شامل داروهای بدون نسخه و مکمل‌های گیاهی)؟
- آیا به چیزی حساسیت دارید، مانند تخم‌مرغ، سویا یا داروها؟
- آیا سیگار می‌کشید، الکل مصرف می‌کنید یا از مواد مخدر استفاده می‌کنید؟
- آیا قبلاً در جراحی‌های گذشته به بیهوشی واکنش داشته‌اید؟
پزشک به شما خواهد گفت که حدود 8 ساعت قبل از جراحی از خوردن و آشامیدن (به جز آب) خودداری کنید. این کار به دلیل شل شدن ماهیچه‌ها در بیهوشی عمومی انجام می‌شود، زیرا ممکن است محتویات معده وارد ریه‌های شما شود.
ممکن است نیاز باشد مصرف برخی داروها را یک هفته یا بیشتر قبل از جراحی متوقف کنید. این داروها شامل مواردی هستند که می‌توانند باعث خونریزی شوند، مانند:
- آسپرین
- رقیق‌کننده‌های خون
- جینکو بیلوبا
- مخمر سنت جان
از پزشک بپرسید که آیا می‌توانید داروهای خود را صبح روز جراحی با کمی آب مصرف کنید یا خیر.
عوارض جانبی بیهوشی عمومی
پس از بیدار شدن از بیهوشی، ممکن است کمی خواب‌آلود باشید. سایر عوارض جانبی رایج عبارتند از:
- حالت تهوع و استفراغ
- خشکی دهان
- گلودرد
- گرفتگی صدا
- خواب‌آلودگی
- لرز
- درد عضلانی
- خارش
- گیجی، به‌ویژه در افراد مسن
به ندرت ممکن است برخی افراد پس از جراحی برای چند روز دچار گیجی شوند. این حالت هذیان نامیده می‌شود و معمولاً پس از حدود یک هفته برطرف می‌شود.
برخی افراد پس از دریافت بیهوشی عمومی دچار مشکلات حافظه می‌شوند. این عارضه در افراد مبتلا به بیماری قلبی، ریوی، آلزایمر یا پارکینسون شایع‌تر است. پزشک باید پیش از جراحی این عوارض احتمالی را به شما توضیح دهد.
عوارض بیهوشی عمومی
بیهوشی عمومی برای بیشتر افراد سالم بی‌خطر است. با این حال، در صورتی که شما یکی از شرایط زیر را داشته باشید، احتمال بروز عوارض بیشتر خواهد بود:
چاقی
سالمند بودن
فشار خون بالا، دیابت، بیماری قلبی، بیماری ریه، صرع یا بیماری کلیوی
آپنه خواب انسدادی، که باعث می‌شود تنفس شما در هنگام خواب به دفعات متوقف شود
سیگار کشیدن
مصرف داروهایی مانند آسپرین که می‌تواند خونریزی شما را بیشتر کند
آلرژی به داروهای استفاده‌شده در بیهوشی عمومی
اگرچه نادر است، اما ممکن است بعد از دریافت بیهوشی عمومی بیدار شوید. حتی احتمال کمی وجود دارد که شما در حین جراحی درد را احساس کنید و نتوانید حرکت کنید یا به پزشک اطلاع دهید که بیدار هستید و درد دارید. بیدار شدن در حین جراحی می‌تواند مشکلات احساسی طولانی‌مدت ایجاد کند.
بیهوشی و الکل
نوشیدن الکل به‌طور منظم، به معنای مصرف روزانه می‌تواند خطر عوارض مربوط به بیهوشی را افزایش دهد، بنابراین مهم است که در مورد میزان مصرف الکل خود با پزشک صحبت کنید. الکل می‌تواند بر موارد زیر تأثیر بگذارد:
مقدار داروهای بیهوشی یا داروهایی که نیاز دارید. ممکن است نیاز به دوزهای مختلف داشته باشید تا داروها به‌درستی عمل کنند.
زمان لازم برای بهبودی شما بعد از جراحی
زمان لازم برای بهبود زخم جراحی شما
خطر ابتلا به عفونت. ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت زخم، ذات‌الریه یا عفونت مجاری ادراری باشید که می‌تواند منجر به سپسیس شود.
میزان خونریزی شما بعد از جراحی، ممکن است به تزریق خون نیاز داشته باشید.
بیهوشی و بارداری
هنگامی که فردی باردار است، هر گونه عمل جراحی می‌تواند تأثیراتی بر جنین داشته باشد، بنابراین پزشکان سعی می‌کنند تا حد امکان از انجام عمل‌های جراحی در دوران بارداری خودداری کنند. حدود یک نفر از هر 50 زن باردار نیاز به جراحی پیدا می‌کند.
دوز داروهای بیهوشی باید تطبیق داده شود. بارداری می‌تواند شما را حساس‌تر به داروها کند، بنابراین ممکن است به دوز کمتری نیاز داشته باشید. جراحان سعی می‌کنند جراحی‌ها را هر چه سریع‌تر انجام دهند تا مدت زمانی که بیمار تحت بیهوشی عمومی است محدود شود، اما این امر به‌ویژه در زمانی که عمل جراحی بر روی فرد باردار انجام می‌شود، اهمیت ویژه‌ای دارد. جراحی‌های کوتاه‌تر که مدت زمان بیهوشی عمومی آنها کمتر از 3 ساعت است، ترجیح داده می‌شود.
نکات کلیدی
هرگاه ممکن باشد، جراحان از بیهوشی منطقه‌ای برای انجام عمل‌های جراحی استفاده می‌کنند. اما اگر نیاز به جراحی بزرگی باشد و بیهوشی منطقه‌ای ممکن نباشد، باید از بیهوشی عمومی استفاده کنید. جراحی با بیهوشی عمومی نسبتاً ایمن است، اگرچه ممکن است عوارضی داشته باشد، به‌ویژه برای افرادی که عوامل خطر مانند سیگار کشیدن یا بیماری‌های مزمن مانند دیابت یا فشار خون بالا دارند. در صورت داشتن هرگونه نگرانی، با پزشک خود در مورد بیهوشی عمومی صحبت کنید.
دیدگاه کاربران