لایه‌بردای فنول چیست و چرا باید حتما توسط متخصص پوست انجام شود؟
پیلینگ شیمیایی به سه نوع تقسیم می‌شود: سطحی، متوسط و عمیق. پیلینگ فنول عمیق‌ترین و شدیدترین نوع از این سه روش است. شاید شما در کودکی مادر، مادربزرگ یا خاله خود را با ماسکی سفید (یا سبز) روی صورت دیده باشید. شاید نمی‌دانستید چگونه کار می‌کند، اما نتیجه آن پوستی صاف و نرم مثل پوست نوزاد بود. با این حال، طی سال‌های اخیر روش‌های مراقبت از پوست بسیار تغییر کرده است.
محصولات و فرآیندهایی که برای بهبود پوست استفاده می‌شوند پیشرفت چشمگیری داشته‌اند. یکی از این روش‌ها، پیلینگ شیمیایی است. این محصولات (چه در خانه و چه در مطب پزشک) از مقادیر مشخصی اسید ایمن استفاده می‌کنند تا لایه‌های آسیب‌دیده پوست را حذف کرده و پوستی سالم‌تر و شفاف‌تر را جایگزین کنند. می‌توانید آن را نوعی «آسیب کنترل‌شده» برای پوست در نظر بگیرید.
پیلینگ‌های شیمیایی در سه سطح انجام می‌شوند: سطحی، متوسط و عمیق.
- پیلینگ سطحی از مواد شیمیایی کمتر و سطح اسیدی پایینی استفاده می‌کند.
- پیلینگ عمیق شامل مواد شیمیایی بیشتر با سطح اسیدی بالا است.
- پیلینگ متوسط دقیقاً بین این دو سطح قرار می‌گیرد.
پیلینگ فنول یکی از شدیدترین درمان‌هاست. این روش از فنول و اسید کربنیک و گاهی مواد دیگر برای حذف بافت آسیب‌دیده پوست استفاده می‌کند و به پوست اجازه می‌دهد خود را ترمیم کند. این نوع پیلینگ در برخی مناطق ممنوع شده و در مناطق دیگر به‌ندرت استفاده می‌شود. اما دوباره محبوبیت یافته است، زیرا برخی افراد معتقدند که خطرات آن در مقابل نتایج احتمالی، ارزشمند است.
انواع پیلینگ
- پیلینگ سطحی
به دلیل سرعت و راحتی این روش، گاهی به آن «پیلینگ ناهار» می‌گویند. این نوع پیلینگ به حذف ضایعات سطحی پوست کمک می‌کند و می‌تواند در کاهش تیرگی پوست (هیپرپیگمانتاسیون) و خشکی مؤثر باشد. در این روش معمولاً از گلیکولیک اسید، سالیسیلیک اسید یا محلولی به نام جسنر (ترکیبی از سالیسیلیک اسید، سیتریک اسید و مواد دیگر) استفاده می‌شود. این نوع پیلینگ برای اکثر افراد قابل‌تحمل است و معمولاً برای مشاهده نتایج کامل به تکرار نیاز دارد. همچنین این روش برای افرادی با پوست تیره‌تر عموماً ایمن است. - پیلینگ متوسط
این نوع پیلینگ توسط متخصص پوست یا جراح پلاستیک انجام می‌شود و برای بهبود بافت پوست و کاهش لکه‌ها، کک‌ومک و نقاط خشک مؤثر است. این درمان ممکن است دردناک باشد و باعث تورم، قرمزی و ایجاد زخم‌هایی شود که حدود یک هفته باقی می‌مانند. - پیلینگ عمیق
پیلینگ فنول از قوی‌ترین غلظت مواد شیمیایی برای نفوذ عمیق به پوست استفاده می‌کند. این روش می‌تواند برای افرادی که دچار چین‌وچروک، خطوط عمیق، آکنه شدید، زخم‌ها یا شرایط پوستی مقاوم به سایر درمان‌ها هستند، مفید باشد اما ماده شیمیایی مورد استفاده در این روش سمی است و ممکن است باعث آسیب‌های جدی مثل ریتم قلبی کشنده یا آسیب عصبی شود. به همین دلیل، همکاری با پزشک متخصص و دارای گواهی برد بسیار مهم است. پس از این پیلینگ، پوست ممکن است رنگ‌پریده، صاف اما شبیه به ماسک و مومی به نظر برسد.
کاربردهای پزشکی پیلینگ فنول چیست؟
بسیاری از افراد فکر می‌کنند که پیلینگ تنها برای اهداف زیبایی استفاده می‌شود، اما این روش اغلب برای درمان مشکلات جدی پوستی نیز کاربرد دارد.
کراتوز اکتینیک
کراتوز اکتینیک نوعی بیماری پوستی است که با لکه‌های زبر و پوسته‌پوسته روی پوست ظاهر می‌شود. به این وضعیت «کراتوز خورشیدی» نیز گفته می‌شود، زیرا ناشی از آسیب ناشی از اشعه ماوراءبنفش خورشید است. اگر این ضایعات در مراحل اولیه تشخیص داده نشوند، ممکن است به سرطان پوست تبدیل شوند.
چه افرادی در معرض خطر کراتوز اکتینیک قرار دارند؟
- افرادی با پوست روشن، موهای قرمز و چشم‌های آبی، سبز یا خاکستری
- افرادی با پوست، مو یا چشم‌های تیره‌تر که بدون محافظت در معرض آفتاب قرار گرفته‌اند.
- افراد مسن
- افرادی با سیستم ایمنی ضعیف به دلیل بیماری‌هایی مانند ایدز، پیوند عضو یا دیگر بیماری‌ها
- افرادی با بیماری‌های نادر پوستی که به اشعه ماوراءبنفش حساس هستند (مانند آلبینیسم)
محققان هنوز در حال مطالعه بر روی این موضوع هستند. مطالعات اخیر (که در 80٪ از بیماران بهبود مشاهده شده است) نشان می‌دهند که پیلینگ فنول می‌تواند به بهبود پوست کمک کند.
آسیب شدید ناشی از آفتاب
دریافت میزان کافی ویتامین D (به‌ویژه از نور خورشید) برای سلامت بدن ضروری است اما زیاده‌روی در این موضوع – به‌خصوص بدون محافظت مناسب – می‌تواند برای پوست مضر باشد. نشانه‌های طبیعی پیری مانند چین‌وچروک و برخی لکه‌ها ممکن است با افزایش سن ظاهر شوند. اما سپری کردن زمان زیاد در آفتاب بدون استفاده از ضدآفتاب یا دیگر روش‌های محافظتی می‌تواند روند پیری پوست را تسریع کند. آسیب شدید ناشی از آفتاب (یا پیری ناشی از نور خورشید) ممکن است به صورت زیر باشد:
- تغییر رنگ نامنظم پوست
- خال‌ها
- نازک شدن پوست
- رگ‌های عنکبوتی (مویرگ‌های شکسته) در اطراف بینی، چشم‌ها و گونه‌ها
- تغییر رنگ نامنظم در پوست‌های تیره
- افزایش چین‌وچروک دور چشم که از بین نمی‌روند
- خطوط نگرانی (چروک‌های پیشانی) که برطرف نمی‌شوند.
آسیب ناشی از آفتاب ممکن است حتی از دهه بیست زندگی نمایان شود. برای اطمینان از اینکه تغییرات پوستی شما ناشی از اشعه UV یا عوامل دیگر است به یک متخصص پوست مراجعه کنید. پزشک ممکن است یک لایه‌برداری شیمیایی را پیشنهاد دهد. سایر گزینه‌ها شامل درمان با لیزر، کرم‌ها یا پمادهای موضعی، فیلرها یا روش‌هایی مانند درم ابریژن برای ساییدن پوست آسیب‌دیده هستند.
جای زخم‌های عمیق ناشی از آکنه
اگر تا به حال جوش‌های عمیق آکنه داشته‌اید، ممکن است جای زخم به‌جا مانده باشد. گاهی این جای زخم به‌صورت لکه‌های تیره روی پوست دیده می‌شود. در موارد دیگر، ممکن است به‌صورت فرورفتگی (یا حفره) ظاهر شود. این موارد به پوست بافتی ناهموار می‌دهند. درحالی‌که برخی زخم‌ها ممکن است با گذر زمان کم‌رنگ شوند، اکثر آنها به نوعی درمان نیاز دارند.
- لایه‌برداری‌های شیمیایی ملایم تا متوسط با اسیدهای کم‌غلظت می‌توانند به لایه‌برداری پوست و درمان آکنه کمک کنند.
- برای جای زخم‌های آکنه، یک لایه‌برداری عمیق‌تر گزینه مناسب است و ممکن است نیاز به چندین جلسه درمان داشته باشد تا تغییرات قابل مشاهده باشند.
اختلالات رنگدانه‌ای
تیرگی پوست در برخی نواحی ممکن است نشانه‌ای از اختلالات رنگدانه‌ای باشد. انواع رایج آن شامل ملاسما (رنگ تیره ماسک‌مانند روی صورت یا گردن معمولاً در دوران بارداری)، لکه‌های خورشیدی (لکه‌های کبدی)، کک‌ومک یا خال‌ها هستند. شما ممکن است بتوانید برای تشخیص و درمان به متخصص پوست مراجعه کنید. درحالی‌که این موارد اغلب خطرناک نیستند، ممکن است برای برخی آزاردهنده یا خجالت‌آور باشند.
همان‌طور که برای دیگر مشکلات پوستی مطرح است، یک لایه‌برداری شیمیایی ممکن است مفید باشد. اگر تغییرات رنگدانه‌ای شدیدی در پوست خود دارید، پزشک ممکن است یک لایه‌برداری عمیق‌تر (مانند فنول) را پیشنهاد کند تا برخی از نواحی تیره را از بین ببرد.
فرایند لایه‌برداری با فنول چیست؟
آمادگی برای لایه‌برداری شیمیایی
پزشک شما دستورالعمل‌هایی برای آماده‌سازی پیش از لایه‌برداری ارائه خواهد کرد. اگر سوالی دارید، حتماً بپرسید.
پیش از لایه‌برداری، ممکن است نیاز باشد چند کار انجام دهید:
مواردی که باید انجام دهید (با مشورت، تحت نظر پزشک و صلاحدید وی)
- مصرف داروهای ضدویروسی که پزشک تجویز کرده تا از عفونت پس از عمل جلوگیری کنید.
- استفاده از کرم رتینوئید مانند ترتینوئین برای چند هفته پیش از درمان تا محلول لایه‌بردار بهتر پخش شود.
- استفاده از ماده سفیدکننده: پزشک ممکن است استفاده از ماده سفیدکننده (هیدروکینون)، کرم رتینوئید یا هر دو را پیش یا پس از لایه‌برداری برای کاهش خطر عوارض جانبی پیشنهاد کند.
- هماهنگی برای بازگشت به خانه: ممکن است طی عمل تحت آرام‌بخشی (بیهوشی سبک) قرار بگیرید، بنابراین از کسی بخواهید شما را به خانه برساند.
مواردی که نباید انجام دهید
- قرار گرفتن بیش از حد در معرض آفتاب: ماندن زیاد زیر آفتاب می‌تواند پیش یا پس از عمل تغییرات دائمی رنگدانه‌ای در پوست ایجاد کند. در مورد محافظت از پوست در برابر آفتاب با پزشک مشورت کنید.
- استفاده از درمان‌های آرایشی خاص یا کرم‌های موبر: حداقل یک هفته پیش از لایه‌برداری از استفاده از محصولات یا تکنیک‌های حذف مو اجتناب کنید. این شامل مواردی مانند الکترولیز یا موبرها است. همچنین از انجام درمان‌های مو مانند رنگ کردن، فر دائم یا صاف کردن خودداری کنید. ماسک‌ها و اسکراب‌های صورت را نیز کنار بگذارید و حداقل ۲۴ ساعت قبل از لایه‌برداری نواحی تحت درمان را اصلاح نکنید.
فرایند لایه‌برداری با فنول چگونه است؟
مراحل لایه‌برداری بسته به نوع لایه‌برداری (سطحی، متوسط یا عمیق) متفاوت است. پیش از شروع، پزشک صورت شما را تمیز کرده و برای محافظت از موها، چشم‌ها و پوست شما اقدامات لازم را انجام می‌دهد (مانند استفاده از پماد، گاز استریل یا عینک).
فرایند لایه‌برداری سطحی
- پزشک با استفاده از برس، اسفنج یا گاز یک محلول شیمیایی حاوی گلیکولیک اسید یا اسید سالیسیلیک را روی پوست شما می‌زند. (این قسمت‌های پوست سفید یا روشن می‌شوند.)
- پزشک محلول را برای چند دقیقه روی پوست باقی می‌گذارد. (ممکن است احساس سوزش طبیعی داشته باشید.)
- سپس محلول خنثی‌کننده‌ای روی پوست اعمال می‌شود.
- پس از لایه‌برداری، پوست ممکن است قرمز، خشک یا کمی تحریک شده باشد. این عوارض با تکرار درمان کاهش می‌یابند. پزشک ممکن است یک پماد محافظ (مانند وازلین) برای تسکین پوست استفاده کند.
فرآیند پیلینگ متوسط
مرحله اول: برای این نوع پیلینگ، پزشک محلولی شیمیایی حاویتری کلرواستیک اسید و گاهی همراه با اسید گلیکولیک را به پوست شما اعمال می‌کند. (در این مرحله، قسمت‌های تحت درمان پوست سفید یا روشن‌تر می‌شوند.)
مرحله دوم: پس از چند دقیقه، پزشک کمپرس‌های خنک روی پوست شما قرار می‌دهد یا یک فن دستی برای خنک کردن پوست به شما می‌دهد. آنها از محلول خنثی‌کننده استفاده نخواهند کرد.
مرحله سوم: پزشک شما را برای چند دقیقه دیگر تحت نظر خواهد داشت. ممکن است احساس سوزش یا گزگز طبیعی برای حدود ۳۰ دقیقه داشته باشید.
مرحله چهارم: پس از پیلینگ، ممکن است پوست شما قرمز یا متورم شود. پزشک احتمالاً یک پماد محافظ (مانند وازلین) برای تسکین پوست و کمک به رفع خشکی استفاده می‌کند. پس از ۵ تا ۷ روز می‌توانید از آرایش استفاده کنید.
فرآیند پیلینگ عمقی (یا فنول)
مرحله اول: پزشک مایعات داخل وریدی از طریق رگ‌های شما تزریق کرده و ضربان قلب شما را پایش می‌کند.
مرحله دوم: پزشک با استفاده از یک اپلیکاتور پنبه‌ای، اسید کربولیک (فنول) را به پوست شما اعمال می‌کند. نواحی تحت درمان سفید یا خاکستری می‌شوند.
مرحله سوم: برای محدود کردن قرارگیری در معرض این ماده قوی شیمیایی، پزشک محلول را در فواصل ۱۵ دقیقه‌ای اعمال می‌کند. درمان کل صورت ممکن است تا ۹۰ دقیقه طول بکشد. در برخی موارد، پزشک لایه‌ای از پوست شما را که شبیه یک ماسک است، جدا می‌کند. این فرآیند خطرناک است و باید توسط یک متخصص تاییدشده انجام شود.
مرحله چهارم: پزشک پانسمان جراحی روی پوست شما قرار می‌دهد و ممکن است مسکن‌هایی برای کاهش قرمزی و تورم تجویز کند. در برخی بیماران، تورم ممکن است باعث شود پلک‌ها کاملاً بسته شوند.
بهبودی پس از لایه برداری فنول
پس از پیلینگ عمقی، دستورالعمل‌های مراقبت در منزل به شما داده می‌شود که شامل خیساندن پوست درمان‌شده و استفاده از پماد چندین بار در روز برای ۲ هفته است. شما باید هر روز از ضدآفتاب استفاده کنید تا از آسیب به پوست حساس جدید جلوگیری کنید.
مانند سایر انواع پیلینگ، ممکن است قرمزی برای چند ماه باقی بماند و پوست درمان‌شده روشن‌تر یا تیره‌تر از حد طبیعی باشد.
برخی افراد ترجیح می‌دهند چند هفته در منزل بمانند زیرا فرآیند بهبودی ممکن است علائم قابل مشاهده‌ای برجای بگذارد. پزشک شما ممکن است بخواهد چندین بار پس از انجام این عمل شما را ملاقات کند تا از روند بهبودی صحیح اطمینان حاصل کند.
دوران بهبودی روز به روز پس از پیلینگ فنول
اگرچه زمان بهبودی و نتایج برای هر فرد متفاوت است، برخی موارد رایج عبارتند از:
روزهای ۱-۵: انتظار تورم یا قرمزی را داشته باشید که ممکن است در صورتی که پزشک از محلولی قوی‌تر استفاده کرده باشد، بیشتر باشد. احتمالاً برای کاهش ناراحتی مسکن تجویز می‌شود.
روزهای ۶-۱۰: پوست جدید شما شروع به تشکیل می‌کند. بسیار مهم است که از قرار گرفتن بیش از حد در معرض آفتاب خودداری کنید و پوست خود را در هنگام بیرون از منزل محافظت کنید.
روزهای ۱۱-۱۴:با بهبود پوست، می‌توانید آرایش کرده و بسیاری از فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرید. بسته به میزان آسیب‌دیدگی پوست شما قبل از پیلینگ، پزشک ممکن است پیشنهاد دهد جلسات بیشتری برنامه‌ریزی کنید.
عوارض لایه‌برداری فنول چیست؟
پیلینگ شیمیایی می‌تواند به‌طور قابل توجهی ظاهر، احساس و سلامت کلی پوست شما را بهبود بخشد اما این روش بدون خطر نیست. با پزشک خود درباره این عوارض احتمالی و گزینه‌های بهتر مشورت کنید:
- قرمزی، زخم‌ها و تورم
- ایجاد اسکار
- تغییر در رنگ پوست (که در افراد با پوست تیره ممکن است دائمی باشد)
- عفونت
- آسیب به قلب، کلیه یا کبد
پزشکان برای کاهش این خطرات اقدامات خاصی انجام می‌دهند، مانند تجویز آنتی‌بیوتیک پیش از پیلینگ برای جلوگیری از عفونت یا انجام پیلینگ فنول در بازه‌های ۱۵ دقیقه‌ای برای کاهش تأثیرات منفی بر ارگان‌ها. با این حال، پیلینگ فنول ممکن است برای همه افراد مناسب نباشد. پزشکان معمولاً از مقیاس نوع پوست فیتزپاتریک برای ارزیابی مقاومت پوست در برابر آفتاب و تعیین توانایی پوست برای تحمل یک پیلینگ عمیق استفاده می‌کنند.
پیلینگ عمیق در پوست‌های تیره
پیلینگ شیمیایی معمولاً برای افرادی با پوست روشن‌تر ایمن‌تر و مؤثرتر است. در حالی که پیلینگ‌های سبک‌تر (با درصد اسید پایین‌تر) اغلب بی‌خطر هستند، پیلینگ‌های عمیق مانند پیلینگ فنول خطراتی دارند. افراد با پوست تیره ممکن است دچار تغییر رنگ دائمی پوست (هایپرپیگمانتاسیون)، روشن‌شدگی پوست (هایپوپیگمانتاسیون) یا ایجاد اسکارهای برجسته (کلوئید) شوند. بسیاری از متخصصان پوست توصیه می‌کنند که افراد با پوست تیره محلولی با ۱۰ درصد گلیکولیک اسید یا اسیدهای مشابه استفاده کنند. با پزشک خود درباره گزینه‌های درمانی دیگر، مانند لیزر درمانی که ممکن است برای پوست‌های قهوه‌ای و مشکی خطرات کمتری داشته باشد، مشورت کنید. یافتن یک متخصص پوست با تجربه در درمان پوست‌های تیره می‌تواند به شما در کشف گزینه‌های بهتر کمک کند.
مزایای پیلینگ فنول چیست؟
پیلینگ شیمیایی می‌تواند ظاهر، بافت و سلامت پوست را بهبود بخشد. این روش، از جمله انواع عمیق آن مانند پیلینگ فنول، می‌تواند به کاهش یا بهبود موارد زیر کمک کند:
- خطوط ریز اطراف چشم‌ها و دهان
- چین و چروک‌های ناشی از آسیب آفتاب، پیری یا عوامل ژنتیکی
- برخی انواع آکنه
- اسکارهای سطحی
- لکه‌های ناشی از آفتاب، لکه‌های کبدی، لکه‌های پیری و کک و مک
- ناهماهنگی در رنگ پوست
- لکه‌های پیش‌سرطانی (کراتوز اکتینیک)
- پوست خشن
- نقاط پوسته‌پوسته
- رنگ پوست کدر
در حالی که پیلینگ شیمیایی اغلب برای درمان پوست صورت استفاده می‌شود، می‌تواند برای پوست گردن یا دست‌ها نیز مفید باشد.
هزینه‌های پیلینگ فنول به چه عواملی بستگی دارد؟
طبق گزارش انجمن جراحان پلاستیک آمریکا، هزینه پیلینگ شیمیایی به طور متوسط ۱۸۰۰ دلار است. این هزینه‌ها ممکن است شامل هزینه‌های بیهوشی، داروها و تسهیلات نیز باشد. پزشکان توصیه می‌کنند که برای این‌گونه روش‌ها، میان آموزش، مهارت پزشک و هزینه تعادل ایجاد کنید. بهتر است به دنبال جراحی پلاستیک یا متخصص پوست با گواهی معتبر باشید.
نکات کلیدی
پیلینگ شیمیایی (فنول) می‌تواند مشکلات مختلف پوستی مانند اسکار، آکنه، لکه‌ها و تغییر رنگ پوست را درمان کند. پیلینگ فنول به دلیل درصد بالای اسید، باید توسط پزشک دارای گواهی معتبر انجام شود. ممکن است تا دو هفته برای بهبودی کامل زمان نیاز باشد و برخی علائم (مانند قرمزی) تا سه ماه ادامه یابد. اگر پوست شما به شدت آسیب‌دیده باشد، ممکن است به بیش از یک جلسه درمان نیاز داشته باشید.
پیلینگ فنول از غلظت بالای اسید برای از بین بردن پوست آسیب‌دیده استفاده می‌کند. این میزان بالای سم ممکن است به عوارضی از جمله ایجاد اسکار دائمی، عفونت یا حتی آسیب به ارگان‌ها منجر شود. با یک متخصص پوست یا جراح پلاستیک معتبر درباره گزینه‌های موجود و راهکارهای کاهش خطرات مشورت کنید.
چگونه پزشک متخصص انتخاب کنیم؟
در انجام یک رویه یا پروسیجر زیبایی، چه جراحی و چه غیر جراحی، می‌توان انتخاب صحیح پزشک را مهم‌ترین عامل رضایت و موفقیت از آن پروسیجر زیبایی دانست. گاهی ممکن است ما تمایل به انجام یک رویه زیبایی داشته باشیم و با مراجعه به پزشک متخصص متوجه شویم که اصلاً گزینه مناسبی برای آن روش نیستیم.
احتمالاً در مسیر جستجو و انتخاب پروسیجر مورد نظرمان با نام چند پزشک آشنا خواهیم شد؛ باید اطلاعات مربوط به تخصص آن پزشکانِ محترم را فقط از طریق سامانه جستجوی اعضاء نظام پزشکی استعلام بگیریم زیرا هنوز هیچ منبع رسمی دیگری در ایران وجود ندارد که به صورت صحیح تخصص‌های دقیق پزشکان محترم در آن ذکر شده باشد.
به یاد داشته باشیم که امن‌ترین محل برای استعلام تخصص درمانگران محترم از همین سامانه است. پروفایل‌های شبکه‌های اجتماعی و عناوین درج شده در آنها، وب‌سایت‌ها و عناوین درج شده در آنها، حتی در وب‌سایت زیست‌لاین و ... منبع جامع و مناسبی برای استعلام تخصص صحیح پزشکان نیستند. به عنوان مثال ممکن است ما در روندِ انتخاب پروسیجر زیباییمان متمایل شویم از فردی که پزشک زیبایی است کمک بگیریم اما زمانی که اطلاعات ایشان را در سازمان نظام پزشکی استعلام بگیریم عنوان دیگری را مشاهده کنیم؛ زیرا هنوز در ایران تخصصی به نام پزشک زیبایی وجود ندارد و عنوان پزشک زیبایی همسو با مدارک دانشگاهی نیست.
پس خواهشمندیم برای استعلام نام پزشک و تخصص ایشان به سامانه جستجوی اعضاء نظام پزشکی مراجعه کنید.
دیدگاه کاربران